De positieve psychologie is de wetenschappelijke studie naar het optimaal functioneren van de mens (Seligman, 1999). Het verandert de welbekende focus op het oplossen van moeilijkheden en problemen naar het optimaliseren van tevredenheid, sterke kanten, succes en kwaliteit van leven. Het verandert het doel om van -5 naar 0 te komen, in het van die 0 de +5 bereiken. Hoewel we als mens de neiging hebben om meer nadruk te leggen op negatieve gebeurtenissen, focust de positieve psychologie op de positieve kant van de realiteit.
Wat heeft dit te maken met (de psychologie van de) sport? Alles!
Het grote doel van veel sporters is prestatieverbetering. Uitdagingen aangaan en volbrengen. In dezelfde lijn betekent de sportpsychologie niet alleen het helpen van sporters die (psychologische) problemen ervaren: het grote streven van mentale training in de sport is het aanleren en beheersen van mentale vaardigheden om prestaties te verbeteren, en het bereiken van meer plezier en tevredenheid met de sportactiviteit (Weinberg & Gould, 2010). Met andere woorden, het doel is niet alleen om van -5 naar 0 te komen, maar ook – en vooral – van 0 naar 5 en verder omhoog.
Daarom zijn veel technieken en oefeningen uit de positieve psychologie perfect geschikt voor de sport. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van je sterke kanten en talenten, in plaats van je alleen concentreren op het verminderen van je “zwakke punten”. Dit bevordert je plezier en welzijn in de sport. Bovendien motiveren positieve gedachten en optimisme en ze laten je goed voelen, terwijl negatieve gedachten je boos maken, teleurgesteld of nerveus laten voelen, of demotiveren.
Een testje (ook voor de niet-sporters): denk eens een minuut aan je laatste mislukking, falen of verloren wedstrijd. Hoe voel je je nu? En denk nu eens een minuut aan je laatste succes of overwinning. Hoe gaat het nu?
Andersom werkt de sport zelf ook als een “techniek” uit de sportpsychologie. Elementen die bijdragen aan het menselijk welbevinden zijn positieve emoties, toewijding, positieve sociale relaties, zingeving en succes (Seligman, 2011) – factoren karakteriserend voor de sport. Bovendien bestaat er een concept uit de positieve psychologie die je vooral tegenkomt in fysieke activiteit: flow (Csikszentmihalyi, 1997) of “in de zone zitten”. Dit is een staat waarin je je volledig concentreert, zodanig dat je helemaal opgaat in de activiteit waar je mee bezig bent en deze vanzelf lijkt te gaan, terwijl je daarbij de beste resultaten behaalt.
Optimisme, flow, veerkracht, intrinsieke motivatie, mentale kracht, optimaal functioneren, tevredenheid… dit zijn een aantal sleutelcomponenten uit de positieve psychologie, en essentieel in de prestatie en het plezier in sportieve activiteiten. De positieve psychologie is fundamenteel in de sport, en de sport is dit in het welzijn en geluk in het leven. Een positieve oefening voor thuis: neem na iedere training of wedstrijd (of, als je bijvoorbeeld niet sport, aan het eind van iedere dag) een moment om drie positieve dingen te bedenken die zijn gebeurd. Bijvoorbeeld iets waar je plezier aan hebt beleefd, een succes, een verbetering, iets van jou of in relatie met anderen. Het kunnen hele kleine of grotere gebeurtenissen of momenten zijn. Hoe laat dat je voelen?